غم چیزی نیست که ما به طور منطقی به دنبالش باشیم اما به هر حال گاهی به شکلی خواسته یا نا خواسته در پیاش میگردیم. گاهی در میان بیشمار آهنگی که در اینترنت به طوررایگان یا برای فروش گذاشته شده اند، و یا در میان آرشیو موسیقی خودمان، دربهدر دنبال یک موسیقی، ترانه یا تصنیفی میگردیم که میدانیم با گوش کردنش غمگینتر از آن چیزی میشویم که حالا هستیم. دلایلی چند در چرایی جستجوی موسیقی دردناک وجود دارد که دکتر شهرام حشمت، دکترا درحوزه اقتصاد و بهداشت اعتیاد از دانشگاه ایلینویز در اسپرینگفیلد در مقالهای به زبان انگلیسی به آن پرداخته است. آنچه میخوانید برگردان مقاله ایشان به زبان پارسی است.
غم یکی از احساس اولیه است که در فرهنگهای گوناگون به گونهای یکسان بیان و درک میشود. احساسات اساسی مانند عصبانیت، شادی و اندوه، ذاتی و جهان شمول هستند. درک احساسات اساسی در موسیقی بسیار سریع هستند و برای این ادراک اامن نباید آموزش موسیقی دیده باشیم. به عنوان مثال شنیدن اجرای غمانگیز ویولنسل میتواند حالت واقعی غم را در شنونده ایجاد کند. در موسیقی غربی مهمترین نشانهها برای بیان غم و اندوه عبارتند از: صداهای بم، تمپوی کندتر، استفاده از مد مینور، تمبرهای صوتی تیره و کدر و اجرای کم انرژی تر (جاسلین ، 2013).
در اذهان عموم مردم غم یک احساس منفی تلقی می شود اما ما تمایل داریم این احساس غم را نوعی زیبایی و البته لذت بخش بدانیم در صورتی که غم در تضاد با لذت است. ماهیت لذتی که مردم از شنیدن موسیقی غمانگیز تجربه میکنند چیست؟ شواهد زیادی نشان می دهند که لذت در پاسخ به موسیقیِ غمگین مربوط به ترکیبی از 6 عامل زیر است (ایرولا ، و همکاران ، 20 ؛ ساکس و همکاران 2015).
1. نوستالژی
موسیقی غم انگیز محرک قدرتمندی برای یادآوری خاطرات نوستالژیک گذشته است. اینگونه بازتابی از خاطرات نوستالژیک ممکن است حال وهوای اکنون را بهبود ببخشد، به خصوص اگر آن خاطرات به لحظات محوری و معنی دار زندگی ما (به عنوان مثال دوران دبیرستان، دانشگاه) مربوط شود. ما از زنده شدن این خاطرات شیرین لذت می بریم. در یادآوری لحظات خوب و همچنین غم از دست دادن آن لحظات، احساسات دردناکی وجود دارد.
2. احساسات جانشین
در زندگی واقعی شنوندگان موسیقی باعث ایجاد احساسات جانشین و بدون پیامدهایی معنادار میشود. موسیقی به ناامیدی فرد کمک می کند و از این طریق احساسات منفی مانند عصبانیت و غم را از بین می برد و این تحمل ناامیدی را تسهیل میکند. وقتی به موسیقی غم انگیز گوش میدهیم یا فیلم غم انگیزی را تماشا می کنیم، از هرگونه تهدید یا خطری واقعی که موسیقی یا فیلم نشان دهنده آن است، جدا میشویم. وقتی با شنیدن یک موسیقی زیبا و غمگین گریه میکنیم، جنبهای عمیق از احساسات خود را تجربه میکنیم (کاواکامی ، و دیگران ، 2013).
3. پرولاکتین
موسیقی غم انگیز در سطح بیولوژیکی با هورمون پرولاکتین مرتبط است. این هورمون در هنگام گریه کردن ترشح میشود و به فرونشاندن اندوه کمک می کند (هورون ، 2011). موسیقی غم انگیز مغز را ترغیب به ترشح پرولاکتین میکند تا پاسخی طبیعی و جبرانی را در فرد غمگین ایجاد کند. حتا در غیاب یک حادثه آسیب زا نیز بدن ترکیبی لذت بخش از مواد افیونی دارد که همیشه در بدن وجود دارند. پرولاکتین در مقابله با دردهای روحی، احساس آرامش ایجاد میکند.
4.همدردی
همدردی نقش مهمی در لذت بردن از موسیقی غم انگیز دارد. همدردی را می توان به عنوان فرآیندی تعریف کرد که به موجب آن میتوانیم دیگران را درک کنیم و بفهمیم که آنها در حال تجربه چه احساساتی هستند. ابراز ناراحتی و اندوه به احتمال زیاد حمایت و کمک دیگران را برمیانگیزد. به همین گونه، گوش دادن به موسیقی غمانگیز ممکن است اشتیاق به همدردی را در افرادی که تمایل شدید به این کار دارند، ایجاد کند.
5. تنظیم حالات روانی
فواید روانی موسیقی غمانگیز از طریق تنظیم حالات روانی ایجاد میشود. موسیقی غم انگیز میتواند شنونده را از موقعیت های ملال آوری چون شکست، ترس از مرگ و غیره خارج کند تا به جای این افکار روی زیبایی موسیقی تمرکز کند. علاوه بر این گاهی شعرهای ترانهها، بیان گر تجربههای شخصی شنونده می شوند و میتوانند احساسات یا تجربیاتی را که ممکن است او قادر به بیان آنها نباشد، بیان کنند.
6. یک دوست خیالی
موسیقی میتواند فرد را در رسیدن به آرامش همراهی کند. مردم معمولاً وقتی ناراحت هستند یا احساس تنهایی میکنند یا پریشانند بیشتر به موسیقی غمانگیز گوش میدهند. موسیقی غم انگیز را میتوان پس از گذراندن تجربه یک دوره اجتماع گریزی، کمبود حمایت و همدلی به عنوان یک دوست خیالی جایگزین آن تجربهها کرد. شنونده از حضور عمیق یک شخص مجازی که موسیقی خالق اوست، لذت میبرد. شخصی که با او روحیه یکسانی دارد و می تواند به مقابله با احساسات غم انگیز کمک کند.
به طور خلاصه موسیقی توانایی دارد که بر احساسات، خلق و خو، حافظه و توجه اثرگذار باشد. قدرت احساسی موسیقی یکی از اساسیترین انگیزههای افرادی است که زمان، انرژی و پول زیادی را به آن اختصاص می دهند (جاسلین ، 2013). دلیل کاربردی بودن موسیقی درمانی، توانایی موسیقی در بیان احساسات نیز است. آگاهی از شیوههای لذت بخش بودن موسیقی غمانگیز، میتواند به شیوههای موجود موسیقی درمانی در راستای درمان اختلالات خلقی کمک کند.
اولین چیزی که هنگام شنیدن موسیقی بر ما تأثیر میگذارد تغییر در واکنشهای اضطرابی ما است. به عنوان مثال در یک پژوهش شرکت کنندگانی که به طور تصادفی انتخاب شده بودند به دودسته تقسیم شدند. دسته اول که برای درمان التهابهای اضطرابی باید به موسیقی گوش میدادند و دسته دوم که داروهای ضد اضطراب مصرف میکردند. نتیجه حاصله این بود، بیمارانی که به موسیقی گوش کرده بودند نسبت به افرادی که دارو مصرف کردند، اضطراب کمتر و کورتیزول کمتری داشتند. موسیقی بدون شک نسبت به داروها هزینه کمتری دارد، بدن آن را راحتتر میپذیرد و عوارض جانبی ندارد (Finn & Fancourt، 20).
منابع:
References:
Eerola T, Vuoski JK, Peltola HR, Putkinen V, Schäfer K. (20), An integrative review of the enjoyment of sadness associated with music. Phys Life Rev.25:100-121.
Finn S, Fancourt D. (20) The biological impact of listening to music in clinical and nonclinical settings: A systematic review. Prog Brain Res;237:173-200.
Huron D., Margulis E. H. (2011). Music expectancy and thrills,” in, Handbook of Music and Emotion: Theory, Research, Applications, eds Juslin P. N., Sloboda J. A., editors. (New York: Oxford University Press; ), 575–604
Juslin PN. (2013), What does music express? Basic emotions and beyond Front Psychol. 6;4:596.
Kawakami, A., Furukawa, K., Katahira, K., and Okanoya, K. (2013). Sad music induces pleasant emotion. Front. Psychol. 4:311.
Sachs ME, Damasio A, Habibi A. (2015), The pleasures of sad music: a systematic review. Front Hum Neurosci. 24;9:404.
تکنیک های هارمونی در موسیقی های امپرسیونیسم و رومانتیسم
سخنرانی در مراسم رونمایی از آلبوم ایران جوان
توهم در موسیقی و معرفی چند موسیقی کلاسیک روانگردان بخش سوم
توهم در موسیقی و معرفی چند موسیقی کلاسیک روانگردان بخش دوم
موسیقی ,غم ,کند ,احساسات ,یک , ,غم انگیز ,موسیقی غم ,به موسیقی ,موسیقی غمانگیز ,به عنوان ,تنظیم حالات روانی