بخش اول
چیستی توهم و ارتباط آن با موسیقی
همه ما اصطلاحاتی چون موسیقی توهمزا، روانگردان و امثال اینها را شنیدهایم و گهگاه از آنها استفاده میکنیم و اغلب این واژهها را مختص یکی از زیر شاخههای موسیقی راک میدانیم. باید گفت این شناخت ناقص شامل همه ماهیت موسیقی روانگردان نمیشود. ابهام در تعاریف دقیق و علمی این اصطلاحات میتواند در بیان و فهم دقیق مطالب مرتبط با این کلمات چالش ایجاد کند. در این نوشتار سعی دارم ضمن ارایه تعریفی دقیق از واژههای توهم و روانگردان از منظر بیولوژی، به معرفی موسیقیهایی که بار این برچسب را به دوش میکشند بپردازم و در نهایت به پاسخ این سوال بپردازم که آیا موسیقیهای کلاسیک (با تعریف عرفی آن) میتوانند توهمزا باشند؟ و در بخش دوم مقاله به معرفی موسیقیهای کلاسیک روانگردان خواهم پرداخت. از منظر علمی اطلاق توهم به رفتار یک شخص زمانی جایز است که او چیزهایی را که خارج از ذهنش وجود ندارد را میبیند، میشنود، بو میکند، مزه میکند و یا به هر طریقی احساس می کند. این توهمات در مبتلایان به اسکیزوفرنی[1] شایع هستند و معمولاً با شنیدن صدا تجربه می شوند. حال باید دید وقتی در حال گوش دادن به موسیقی روانگردان هستیم در مغزمان چه روی میدهد؟ تحقیقات آزمایشگاهی نشان میدهد که در هنگام شنیدن این موسیقیها مغز آندورفین زیادی ترشح میکند که باعث ایجاد حس لدت میشوند. موسیقی روانگردان به طور خاص از اشتیاق برای درک فضایی آزاد در ذهن و تجربیات تازه پیدا شده است. تجربه صداهایی که به شکلی خارج از عرف، شنونده را از حال طبیعی خارج کنند.
کلمه psychedelic"" یا روانگردان در سال 1957 توسط روانپزشک انگلیسی همفری آسموند[2] ابداع شد و به داروهای روانگردان (خصوصن [3]LSD) که توهم و گسترش ظاهری آگاهی ایجاد می کنند، اطلاق میشود. کلمه psychedelic"" ترکیبی از کلمات psycho (ذهن یا روان) و delic (دلپذیر) است که از ریشه یونانی dēlos گرفته شده است. مایکل پولان[4] معتقد است: "این تعریف (تعریفی که در پاراگراف قبل ارائه شد) به نوعی مبهم است اما نشان می دهد که این داروها تصاویر ذهنی را به نوعی به یک فضای قابل مشاهده تبدیل می کنند". توهم موسیقیایی، نوعی نادر از آسیب شناسی روانی در اختلالات روان پریشی اولیه است. در یک نظرسنجی که توسط موسسه گلدن ات ال[5] که در سال 2015 انجام گرفت، مشاهده شد که اکثر بیماران مبتلا به علیت روانشناختی هنگام شنیدن موسیقیهای توهمزا دچار افسردگی و به دنبال آن اختلال عاطفی دو قطبی شدن و در در دو درصد موارد دچار اسکیزوفرنی میشوند.
موسیقی روانگردان که گاهی psychedelia نیز نامیده می شود طیف گستردهای از سبکها وژانرهای موسیقی را در بر میگیرد که تحت تأثیر موسیقی روان پریشانه دهه 1960 قرار دارد و خرده فرهنگی است مربوط به افرادی که از داروهای روانگردان مانند LSD، قارچ سایلوسیبین[6]، مسکالین[7]و دیامتی[8] برای تجربه توهمات دیداری و شنیداری استفاده می کردند. این وضعیت به نام سینستیزیا synesthesia به معنای تغییر وضعیت هوشیاری شهرت دارد یعنی شرایطی که در آن کسی از طریق حواس خود به روشی غیرمعمول چیزهایی را تجربه می کند، به عنوان مثال با تجربه یک رنگ به عنوان صدا، یا یک عدد به عنوان موقعیتی در فضا. یک فرد مبتلا به سینستیزیا ممکن است به عنوان مثال عدد 2 را به عنوان یک عدد سبز و عدد 5 را به عنوان یک عدد قرمز ببیند.
موسیقی روانگردان همچنین ممکن است به منظور افزایش تجربه استفاده از این داروها کاربرد داشته باشد. موسیقی روانگردان در طی دهه 1960 و قبل از اینکه رواج آن در اوایل دهه 1970 کاهش یابد در میان گروههای موسیقی فولک و راک در ایالات متحده و انگلستان ظهور کرد و زیر ژانرهای این موسیقی، راکروانگردان[9]، اسید راک[10] و پاپ روانگردان[11] هستند. در دهههای پس از آن سبکهای جانشین زیادی خلق شدند، از جمله راک پیشرو[12] ، کرات راک[13] و هوی متال[14]. پس از آن احیا این سبکها منجر به تولد ژانرهای روانگردان فانک[15]، نئو روانگردان[16] و استونر راک[17] و همچنین موسیقیهای الکترونیک روانگردان مانند اسید هاوس[]، موسیقی ترنس[19] و نیو ریو[20] است.
[1] schizophrenia
[2] Humphry Osmond
[3] Lysergic acid diethylamide اسید دی اتیل آمید لیزرژیک
[4] Michael Pollan نویسنده کتاب: How to Change Your Mind: What the New Science of Psychedelics Teaches Us About Consciousness, Dying, Addiction, Depression, and Transcendence.
[5] "Golden et al" موسسه تحقیفاتی که در زمینههای آماری پژوهش میکند.
[6] Magic mushroom: با نام علمی سایلوسایبین ماشروم (به انگلیسی (Psilocybin mushroom) قارچهایی چتری حاوی مادهٔ توهمزای سایلوسایبین و سایلوسین هستند و خاصیت روانگردان دارند.
[7] (Mescaline)مسکالین یکی از انواع مختلف مواد روانگردان و توهم زا است که بر اثر مصرف آن توهمات بصری و اثراتی شبیه به علایم بیماری های روانی بر اثر مصرف مواد شیمیایی در فرد ظاهر می شود.
مسکالین همان کاکتوس مسکال یا پیوت است که در واقع کاکتوسی کوچک و بدون خار می باشد. بنابراین، ماده مخدر مسکالین ترکیبی از کاکتوس و مواد توهم زا است که این ماده مخدر توهم زا از گذشته های دور در آیین های مذهبی مورد مصرف قرار می گرفته است.
[8] دی متیل تریپتامین که به اختصار به آن دم ام تی DMT میگویند یک ماده توهمزا با شدت تأثیر زیاد به شمار میآید تا حدی که به آن قویترین ماده توهمزای دنیا گفته میشود. این ماده هزاران سال است که میان بومیان آمازون مصرف میشود.
[9] psychedelic rock
[10] acid rock
[11] Psychedelic pop
[12] Leading rock
[13] Crot Rock
[14] heavy metal
[15] Psycholedic Funk
[16] Neo Psycholedic
[17] snooker rock
[] acid house
[19] trance music
[20] new rave
تکنیک های هارمونی در موسیقی های امپرسیونیسم و رومانتیسم
سخنرانی در مراسم رونمایی از آلبوم ایران جوان
توهم در موسیقی و معرفی چند موسیقی کلاسیک روانگردان بخش سوم
توهم در موسیقی و معرفی چند موسیقی کلاسیک روانگردان بخش دوم
روانگردان ,موسیقی , ,توهم ,یک ,راک ,به عنوان ,که در ,است که ,موسیقی روانگردان , ,میشوند موسیقی روانگردان